8.1   Γλώσσες Περιγραφής Hardware (HDL):

Στο μάθημά μας θα χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα περιγραφής hardware "Verilog" που είναι η μία από τις δύο δημοφιλέστερες (παγκοσμίως) HDL --η άλλη είναι η "VHDL". Η Verilog είναι μεγάλη και περίπλοκη γλώσσα, με πολλές δυνατότητες και πολλούς τρόπους να κάνει κανείς το κάθε τι. Σε αυτό το μάθημα θα μάθετε και θα χρησιμοποιήσουμε ένα πολύ μικρό, μόνο, υποσύνολο της Verilog. Ο σκοπός των σημερινών ασκήσεων είναι η εξοικείωσή σας με την Verilog και τα συναφή εργαλεία:

• Θα δείτε πώς ένα πρώτο, απλούστατο κύκλωμα περιγράφεται σε Verilog, και πώς περιγράφουμε τις κυματομορφές εισόδου του.
• Θα προσομοιώσετε το κύκλωμα αυτό χρησιμοποιώντας τον interpreter "Verilog-XL".
• Θα δείτε γραφικά τις κυματομορφές εξόδου του κυκλώματος με το εργαλείο "Signalscan".

8.2   Μοντέλο Καθυστερήσεων:

Όταν μιά πύλη έχει εισόδους x, δηλαδή εισόδους με άγνωστη τιμή, τότε η τιμή εξόδου της προκύπτει ως εξής. Θεωρούμε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς 1 και 0 σε όλες τις εισόδους με τιμή x. Γιά κάθε τέτοιο συνδυασμό εξετάζουμε τι τιμή θα είχε η έξοδος. Αν όλες αυτές οι τιμές είναι 0, τότε η τιμή εξόδου είναι 0. Αν όλες οι παραπάνω τιμές είναι 1, τότε η τιμή εξόδου είναι 1. Αν όμως μερικές από τις παραπάνω τιμές είναι 0 και μερικές είναι 1, τότε η τιμή εξόδου είναι x, που σημαίνει ότι η αβεβαιότητα που υπάρχει γιά τις τιμές των εισόδων που είναι x, επηρεάζει την έξοδο σε αυτή την περίπτωση, και κάνει την τιμή της να είναι επίσης αβέβαιη. Με βάση αυτή τη λογική, η τιμή εξόδου μιάς πύλης AND και μιάς πύλης OR, όταν οι είσοδοί τους είναι 0, 1, ή x, θα είναι:

      AND: inA-> 0   1   x       OR: inA-> 0   1   x
           inB:                      inB:
            0    0   0   0            0    0   1   x
            1    0   1   x            1    1   1   1
            x    0   x   x            x    x   1   x

Άσκηση 8.3:   Περιγραφή Κυκλώματος σε Verilog

    module top;

        wire outA, outB;    
        reg  inA, inB, inC; 

        // Instantiate two AND gates:
        //
        lib8_and and1(outA, inA,  inB);
        lib8_and and2(outB, outA, inC);

    endmodule 

Στη συνέχεια, μέσα στο module "top", υλοποιούμε (instantiate) δύο αντίτυπα μιάς πύλης AND. Και τα δύο είναι αντίτυπα της ίδιας πύλης ονόματι "lib8_and" από μιά κατάλληλη βιβλιοθήκη που θα πούμε παρακάτω. Το πρώτο αντίτυπο (instance) είναι το "and1", και το δεύτερο είναι το "and2". Η πύλη lib8_and έχει οριστεί με τρείς "πόρτες", δηλαδή τρία σήματα επικοινωνίας με τον έξω (της) κόσμο: το πρώτο (σε σειρά) είναι η έξοδός της, και τα επόμενα δύο είναι οι είσοδοί της. Επομένως, βάσει αυτής της σειράς ορισμού, που πρέπει να μας την έχει δώσει αυτός που έφτιαξε τη βιβλιοθήκη, στο αντίτυπο and1 η έξοδος συνδέεται στο (τροφοδοτεί το) σήμα outA, ενώ οι είσοδοι συνδέονται στα (τροφοδοτούνται από τα) σήματα inA και inB. Στο αντίτυπο and2, η έξοδος πάει στο outB, ενώ είσοδοι είναι τα outA και inC.

Το module top, έτσι "σκέτο" όπως το ορίσαμε παραπάνω, αν περάσει από τον προσομοιωτή "Verilog-XL" της Verilog, δεν θα βγάλει κανένα αποτέλεσμα, αφού κανένα ενδιαφέρον συμβάν (γεγονός - event) δεν γεννιέται από καμία πηγή: δεν υπάρχουν συγκεκριμένα σήματα εισόδου για να δώσουν εξόδους. Επομένως πρέπει να επεκτείνουμε το module έτσι ώστε να εφαρμόσουμε ακολουθίες εισόδου (test vectors) και να παρατηρήσουμε τις τιμές σε εξωτερικούς και εσωτερικούς κόμβους του κυκλώματος. Οι επεκτάσεις αυτές δεν αποτελούν τμήμα του κυκλώματος, αλλά το περιβάλλον ελέγχου ("test bench"). Για λόγους απλότητας, σε αυτή την άσκηση, θα τοποθετήσουμε την περιγραφή του κυκλώματος στο ίδιο αρχείο με το περιβάλλον ελέγχου:

    module top;
        wire outA, outB;
        reg  inA, inB, inC;

        // Instantiate two AND gates:
        //
        lib8_and and1(outA, inA,  inB);
        lib8_and and2(outB, outA, inC);

        // Test Bench
        //
        initial
        begin
            // Start Tracing (signalscan)
            //
            $shm_open("Test.shm");
            $shm_probe(top, "AS");

            // print the values of "outA" and "outB" at stdout 
            // each time one of them changes
            //
            $monitor($time, ": outA=%b, outB=%b\n", outA, outB);

            // Test vectors
            //
            #100    inA = 1; inB = 1; inC = 1;
            #900    inA = 0;
            #1000   inA = 1;
            #1000   inB = 0; inC = 0;
            #1000   inA = 0;
            #1000   inA = 1;
            #1000   inB = 1; #100 inA = 0;
            #1000

            // Stop  Tracing
            //
            $shm_close();
        end
    endmodule

• Τα τμήματα των γραμμών μετά το "//" είναι σχόλια.
• Το περιβάλλον ελέγχου (test bench) βρίσκεται μέσα σε μιάν εντολή "initial" (που το block της καθορίζεται από το ζευγάρι begin-end). Η εντολή "initial" σημαίνει "κάνε αυτά που σου λέω μία φορά, αρχίζοντας από την αρχή του χρόνου (από το χρόνο 0)".
• Οι γραμμές "$shm_open" και "$shm_probe" είναι οδηγίες στον προσομοιωτή να κρατήσει πληροφορίες γιά όσα συμβαίνουν στο module top, μέσα στο directory "Test.shm", μέχρι να συναντήσουμε την οδηγία "$shm_close".
• Η οδηγία "$monitor" λέει στον προσομοιωτή να μας τυπώνει τον παρόντα χρόνο ακολουθούμενο από τις τιμές των σημάτων outA και outB, όποτε αλλάζει κάποιο από αυτά. Η σύνταξη της οδηγίας αυτής θυμίζει τη σύνταξη της printf στη C ("%b" σημαίνει "binary").
• Η εντολή "#αριθμός", στην Verilog, σημαίνει "περίμενε να περάσει τόση ώρα όση λέει ο αριθμός, και μετά προχώρα σε ό,τι λέει η επόμενη εντολή". Έτσι, στο κομάτι με τις κυματομορφές εισόδου (test vectors), η πρώτη γραμμή (#100) λέει "περίμενε 100 ps" (μετά την αρχή του initial, άρα μετά το χρόνο 0), δηλαδή περίμενε να φτάσει ο χρόνος το 0 + 100 = 100 ps, και τότε κάνε το σήμα inA να γίνει 1, το σήμα inB να γίνει επίσης 1, και το ίδιο και το σήμα inC. (Ερώτηση: φροντίστε να διαπιστώσετε τι τιμή δίνει η Verilog-XL σε αυτά τα σήματα όταν αρχίζει να δουλεύει ο προσομοιωτής, δηλαδή μεταξύ χρόνου 0 και 100 ps).
• Η επόμενη γραμμή λέει "περίμενε (άλλα) 900 ps", δηλαδή περίμενε να φτάσει ο χρόνος στα 100 + 900 = 1000 ps, και τότε κάνε το σήμα inA να γίνει 0 (εν τω μεταξύ, το σήμα αυτό κρατούσε την τιμή 1 που του είχαμε δώσει τελευταία, επειδή έχει δηλωθεί τύπου "reg"). Η επόμενη γραμμή λέει "περίμενε (άλλα) 1000 ps", δηλαδή περίμενε να φτάσει ο χρόνος στα 1000 + 1000 = 2000 ps, και τότε ξανακάνε το σήμα inA = 1, κ.ο.κ. Στο τέλος, περιμένουμε 1000 επιπλέον ps μετά την τελευταία αλλαγή εισόδου, προκειμένου να δούμε τις συνέπειες που είχε αυτή η τελευταία αλλαγή σε μετέπειτα χρονικές στιγμές, και μετά τερματίζουμε την προσομοίωση.

Ο προσομοιωτής της Verilog και το εργαλείο ελέγχου κυματομορφών που θα χρησιμοποιήσετε --της εταιρείας Cadence και τα δύο-- είναι εργαλεία μεγάλης εμπορικής αξίας, τα οποία το Πανεπιστήμιο Κρήτης έχει αγοράσει γιά εσωτερική χρήση και γιά εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς σκοπούς μόνο, με τη βοήθεια του οργανισμού "Europractice" της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και τρέχουν μόνο κάτω από αυστηρούς περιορισμούς χρήσης (license). Τα εργαλεία αυτά είναι διαθέσιμα μόνο για μηχανήματα αρχιτεκτονικής Sparc/Solaris. Για τους σκοπούς του μαθήματος θα σας δοθεί πρόσβαση στα παρακάτω μηχανήματα, που έχουν τέτοια κατάλληλη αρχιτεκτονική και στα οποία τρέχουν τα παραπάνω εργαλεία. Για να τρέξετε τον προσομοιωτή:

        % xhost +
        % rlogin  [katalliloMixanima]
        % setenv  DISPLAY [arxikoMixanima]:0.0
        % source  ~hy225/verilog/scripts/cds_ldv.sh
        % verilog lib8.v ask8.v

Το script "cds_ldv.sh" προσθέτει τα paths και environment variables που χρειάζεστε γιά να τρέξετε τα εργαλεία (εάν το shell σας παραπονεθεί ότι "setenv: too many arguments", θέσετε τις μεταβλητές του "PATH" και "LD_LIBRARY_PATH" στα απολύτως απαραίτητα και μόνο, πρίν κάνετε source το cds_ldv.sh --επίσης, μην κάνετε source το cds_ldv.sh πάνω από μία φορά σε κάθε παράθυρο). Η τελευταία από τις παραπάνω εντολές τρέχει την Verilog-XL. Τα ονόματα των δύο αρχείων με κατάληξη ".v" πρέπει να δωθουν ως παράμετροι με τη σειρά που φαίνονται παραπάνω, διότι πρώτα πρέπει να οριστούν η πύλη lib8_and κλπ. στο αρχείο "lib8.v", και μετά να την χρησιμοποιήστε εσείς στο αρχείο "ask8.v". Όταν θα τρέξει ο προσομοιωτής, ελέγξτε ότι οι έξοδοι έχουν την αναμενόμενη τιμή, με βάση τις εισόδους που δώσαμε στο test bench.

Άσκηση 8.4:   Ελεγχος Κυματομορφών με το Signalscan

        % cd Test.shm
	% signalscan