ΗΥ-120: Ψηφιακή Σχεδίαση
Φθινόπωρο 2010		 Μανόλης Κατεβαίνης
Τμ.Επ.Υπολογιστών, Π.Κρ.

Ένα Καλωσόρισμα

[printer version - PDF]

Αγαπητοί Πρωτοετείς Φοιτητές και Φοιτήτριες της Ψηφιακής Σχεδίασης,
θα ήθελα να σας καλωσορίσω θερμά στο μάθημα αυτό, και με την ευκαιρία αυτή να σας καλωσορίσω και στην Επιστήμη Υπολογιστών, στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, και στην Πανεπιστημιακή ζωή.

Καλωσορίσατε στην Ψηφιακή Σχεδίαση

Το μάθημα αυτό, η "Ψηφιακή Σχεδίαση", μαζί με το επόμενό του, την "Οργάνωση Υπολογιστών" (2ο έτος), αποτελούν έναν από τους στηλοβάτες βασικών γνώσεων της Επιστήμης Υπολογιστών. Πρώτα απ' όλα, τα δύο αυτά μαθήματα διδάσκουν πώς ακριβώς κατασκευάζονται οι υπολογιστές από απλούς και κατανοητούς δομικούς λίθους --βασικά από διακόπτες που ανοιγοκλείνουν. Αφαιρούν έτσι, αυτά τα μαθήματα, το μυστήριο που μπορεί να συνοδεύει αυτές τις καταπληκτικές μηχανές, αφού πολλοί ξέρουν να τις χρησιμοποιούν γιά πλείστους όσους σκοπούς, ή ξέρουν και πώς περίπου δουλεύουν διάφορα προγράμματα εφαρμογών που τρέχουν σε αυτές, λίγοι όμως ξέρουν τι ακριβώς υπάρχει από κάτω, χαμηλά μέχρι τα transistors και τα ηλεκτρόνια. Και σίγουρα διαλύουν, αυτά τα δύο μαθήματα, το μύθο ότι ο υπολογιστής είναι κανένας ευφυής ηλεκτρονικός "εγκέφαλος" --εν πάσει περιπτώση, αν υπάρχει κάποιας μορφής ευφυΐα σε μερικά είδη προγραμμάτων υπολογιστών, αυτή σίγουρα δεν είναι στη "γυμνή" σκέτη μηχανή του υπολογιστή....

Φυσικά, ο υπολογιστής, ναι μεν είναι ένα σύνολο από διακόπτες που ανοιγοκλείνουν, όμως δεν είναι ένα απλό σύνολο από τέτοιους διακόπτες: οι σύγχρονοι υπολογιστές περιέχουν εκατοντάδες εκατομμύρια transistors --το μικροηλεκτρονικό ισοδύναμο των διακοπτών-- και πολλά από αυτά "ανοιγοκλείνουν" μέχρι και πάνω από ένα δισεκατομμύριο φορές το δευτερόλεπτο. Δεν μπορούμε λοιπόν απλώς να παραθέσουμε τους διακόπτες αυτούς, τον έναν δίπλα στον άλλο, και να ελπίσουμε έτσι να καταλάβουμε πώς είναι φτιαγμένος ο υπολογιστής. Ούτε βέβαια και οι σχεδιαστές των υπολογιστών τους σχεδίασαν έτσι απλά, συνδέοντας το ένα transistor στο άλλο. Όπως εκείνοι έτσι κι εμείς θα χρησιμοποιήσουμε την αρχή του "διαίρει και βασίλευε": ολόκληρες υπο-ομάδες από διακόπτες, πιθανόν χιλιάδες ή εκατομμύρια, που κάνουν μία συγκεκριμένη δουλειά, τις βλέπουμε σαν ένα "υποσύστημα" με συγκεκριμένη συμπεριφορά, και ξεχνάμε την εσωτερική δομή του. Όταν έρθει η ώρα να το κατασκευάσουμε, διαιρούμε κι αυτό το υποσύστημα σε άλλα μικρότερα, καθένα μ' έναν απλούστερο ρόλο να επιτελέσει, και ούτω καθ' εξής μέχρι να φτάσουμε στις απλούστατες μονάδες (τις "λογικές πύλες") που αποτελούνται από λίγους διακόπτες η καθεμία.

Η δουλειά αυτή είναι μακριά και απαιτεί υπομονή, όμως η τελική κατανόηση ανταμείβει αυτόν που επιμένει. Στο παρόν μάθημα, την "Ψηφιακή Σχεδίαση", ίσα-ίσα που θα χωρέσει η πρώτη απλή κατανόηση της δομής ενός πολύ απλού υπολογιστή. Το περισσότερο μάθημα θα περάσει, αναγκαστικά, φτιάχνοντας και μελετώντας τα υποσυστήματα που χρειάζονται γιά την κατασκευή των υπολογιστών --βασικά: πολυπλέκτες, αποκωδικοποιητές, αθροιστές, και μνήμες. Η συνέχεια της ιστορίας θα έλθει στο δεύτερο έτος, με την "Οργάνωση Υπολογιστών", όπου θα μάθουμε και την εσωτερική δομή των κανονικών (όχι μόνο των πολύ απλών) υπολογιστών, και τη "γλώσσα" προγραμματισμού τους, και μερικά ακόμη σχετικά θέματα που απαιτούνται γιά την κατανόηση του λογισμικού και της επίδοσης (ταχύτητας) των υπολογιστών.

Γιατί χρειάζεται να μάθετε όλες αυτές τις λεπτομέρειες του εσωτερικού των υπολογιστών, θα διερωτηθείτε όσοι από εσάς βιάζεστε να φτάσετε στις εφαρμογές των υπολογιστών. Η απάντηση είναι πολλαπλή. Πρώτο και κύριο, κατά αυτό διαφέρει ο πτυχιούχος Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης επιστήμονας και μηχανικός υπολογιστών από το πλήθος άλλων --τεχνικών και μη-- που ασχολούνται με υπολογιστές: ότι ο πρώτος καταλαβαίνει τα πράγματα σε βάθος και όχι μόνο επιφανειακά, και όταν θα του χρειαστεί αυτή η κατανόηση, σε ανύποπτο χρόνο, θα την έχει έτοιμη. Δεύτερον, πολλές σημαντικές ιδιότητες του λογισμικού και των εφαρμογών που τρέχουν στους υπολογιστές είναι αδύνατον να τις προβλέψει κανείς σωστά ή να τις καταλάβει αν δεν ξέρει τι έχει "από μέσα" ο υπολογιστής. Και εν πάσει περιπτώσει, 2 μαθήματα στα περίπου 40 των σπουδών (δηλ. το 5 %) δεν είναι δα και τόσο πολλά· παρ' ότι αυτά τα δύο μαθήματα ζητούν την προσοχή σας, δεν είναι δυσκολότερα από τα υπόλοιπα.

Καλωσορίσατε στην Επιστήμη και Μηχανική των Υπολογιστών

Με αφορμή τη θέση του μαθήματος στο πρώτο εξάμηνο σπουδών, θα ήθελα να σας καλωσορίσω και στην Επιστήμη και Μηχανική των Υπολογιστών (Computer Science and Engineering). Πρόκειται γιά μιάν από τις συναρπαστικότερες σημερινές τεχνολογικές επιστήμες, που αφορά πιά όλους τους τομείς της ζωής και αποτελεί τη βάση της "Επανάστασης της Πληροφορίας και Τηλεπικοινωνιών" που άρχισε πριν λίγες δεκαετίες και συνεχίζεται σε πλήρη εξέλιξη. Οι υπολογιστές, το λογισμικό που τους κάνει να δουλεύουν, και οι εφαρμογές τους αποτελούν το αντικείμενο της Πληροφορικής. Τα ψηφιακά συστήματα πρωτοχρησιμοποιήθηκαν γιά την κατασκευή υπολογιστών. Στη συνέχεια, βρήκαν και πολλές άλλες εφαρμογές, με αντίστοιχη διεύρυνση του αντικειμένου της Πληροφορικής: ψηφιακός ήχος και εικόνα, πολυμέσα, σταθερή και κινητή τηλεφωνία - διαδίκτυο - τηλεόραση - τηλεπικοινωνίες, μεταφορές, ρομποτική και βιομηχανική παραγωγή, πληροφοριακά συστήματα σε όλες τις επιχειρήσεις - οργανισμούς - υπηρεσίες, ηλεκτρονικό εμπόριο, ιατρικά μηχανήματα - ιατρική πληροφορική, βιοπληροφορική και σχεδίαση νέων φαρμάκων, κ.ο.κ. Ο κόσμος των υπολογιστών και ο κόσμος των τηλεπικοινωνιών έχουν ήδη πιά ενοποιηθεί, και έχει προβάλει ο κόσμος των πληροφοριών με τους "ενσωματωμένους επεξεργαστές" να βρίσκονται πιά παντού --η "διάχυτη νοημοσύνη" (ambient intelligence). Στις σπουδές σας θα γνωρίσετε, μέσα από τα κατάλληλα μαθήματα, τον ενιαίο αυτό κόσμο των υπολογιστών, της πληροφορικής, και των τηλεπικοινωνιών.

Η Πληροφορική είναι κατ' εξοχήν τομέας που διευκολύνει την έκφραση της δημιουργικότητας, κι έτσι οι σπουδές είναι συναρπαστικές. Ο φοιτητής όχι μόνο σχεδιάζει --όπως και στις άλλες τεχνολογικές επιστήμες-- συστήματα σαν αυτά γιά τα οποία διδάσκεται, αλλά έχει επιπλέον και την ευκαιρία να κατασκευάσει (δηλ. να προγραμματίσει) ο ίδιος τα συστήματα που σχεδίασε, και να τα δει να δουλεύουν πραγματικά. Η σύνδεση με την πράξη είναι άμεση: κάθε πρόβλημα που μαθαίνει ο φοιτητής να λύνει πηγάζει από τη χρήση των υπολογιστών στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων ή την βιομηχανία. Δεν είναι όμως η Πληροφορική απλά μιά συλλογή από τεχνικές επίλυσης προβλημάτων, αλλά έχει κι έναν αυστηρά επιστημονικό χαρακτήρα με στερεό και εντυπωσιακό θεωρητικό υπόβαθρο.

Τέλος, φυσικά, δεν μπορεί να αγνοήσει κανείς τις εξαιρετικές προοπτικές επαγγελματικής σταδιοδρομίας που προσφέρουν οι σπουδές υπολογιστών. Οι υπολογιστές, σαν βάση γιά την πληροφορική και τις τηλεπικοινωνίες, παραμένει η πιό σημαντική σημερινή τεχνολογία αιχμής. Π.χ., η Ευρωπαϊκή Ένωση, στο 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο γιά την έρευνα και τεχνολγική ανάπτυξη (FP7 - 2007-2013), στην συνεργατική έρευνα (32 G€, που αποτελεί το 65% του προϋπολογισμού), δίνει το 30% των πόρων (9.1 G€) γιά την έρευνα στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Τηλεπικοινωνιών (ICT), έναντι 20% (6 G€) γιά την έρευνα στην Υγεία, 4.2 G€ γιά τις Μεταφορές, 3.5 G€ γιά Νανοτεχνολογία και Υλικά, 2.3 G€ γιά Ενέργεια, 1.9 G€ γιά Τρόφιμα - Γεωργία - Βιοτεχνολογία, 1.8 G€ γιά το Περιβάλλον, 1.4 G€ γιά το Διάστημα, 1.3 G€ γιά την Ασφάλεια, και 0.6 G€ γιά Κοινωνικο-Οικονομικές και Ανθρωπιστικές έρευνες (http://ec.europa.eu/ research/fp7/pdf/ fp7-factsheets_en.pdf).

Επαγγελματικές Προοπτικές

Υπάρχει το ερώτημα αν οι απόφοιτοι πληροφορικής είναι πιά πάρα πολλοί στην Ελλάδα, ή αν σύντομα θα είναι πάρα πολλοί, δεδομένου ότι πιά κάθε ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας έχει κι από ένα ή δύο Τμήματα σχετικά με πληροφορική και τηλεπικοινωνίες. Η απάντηση είναι ότι οι μέτριου επιπέδου απόφοιτοι πληροφορικής όντως αφθονούν (όπως γενικότερα δυστυχώς αφθονούν οι μετριότητες στην Ελλάδα), ενώ οι καλοί απόφοιτοι πληροφορικής δυστυχώς σπανίζουν· και όπως γράφω παρακάτω, έχετε μιά πρώτης τάξεως ευκαιρία να γίνετε μέρος της δεύτερης ομάδας! Η αλήθεια είναι ότι η ύπαρξη ή μη επαρκούς πλήθους έμπειρων και ικανών στελεχών ψηλής τεχνολογίας είναι αυτή που καθορίζει την τεχνολογική πρόοδο μιάς χώρας, και όχι το αντίθετο· και η Ελλάδα έχει ανάγκη νε προοδεύσει πολύ ακόμα, τεχνολογικά. Ας αναφέρω μερικά παραδείγματα. Πριν 15 περίπου χρόνια συζητούσα το θέμα αυτό (φόβος ανεργίας λόγω μεγάλου πλήθους πληροφορικών) με τον Πρόεδρο του Τμήματος Υπολογιστών του πολύ γνωστού Πανεπιστημίου Technion του Ισραήλ, όταν αυτός επισκέπτονταν το δικό μας Τμήμα (το Ισραήλ, ως γνωστόν, αποτελεί εντυπωσιακό παράδειγμα τεχνολογικής ανάπτυξης γιά μιά μικρή χώρα σε μιάν απομακρυσμένη γεωγραφικά περιοχή). Μου έλεγε λοιπόν ότι ακριβώς αυτό το φόβο είχαν στο Ισραήλ στην αρχή της δεκαετίας του '90, όταν εισέρευσαν εκεί ξαφνικά και μαζικά 20 χιλιάδες έμπειρα στελέχη ηλεκτρονικών και πληροφορικής από την τέως Σοβιετική Ένωση. Αντί γιά ανεργία, όμως, αυτό που συνέβη ήταν μιά καταπληκτική αύξηση των νέων εταιρειών ψηλής τεχνολογίας εκεί! Την παρούσα δεκαετία, με μιάν αντίστοιχη μέθοδο εκπαίδευσης ικανών στελεχών, η Ινδία και η Κίνα έχουν καταστεί πρωταγωνιστές στη διεθνή τεχνολογική σκακιέρα πληροφορικής.

Άλλα παραδείγματα, από τη χώρα μας: Το 1999 ήμουν σε επαφή με Έλληνα σημαντικό στέλεχος μεγάλης Αμερικανικής εταιρείας σχεδίασης τηλεπικοινωνιακών chips. Είχε αποφασίσει να επιστρέψει στην Ελλάδα, μετά πολλά χρόνια στις ΗΠΑ, και είχε ζητήσει από την εταιρία του να φτιάξουν δικό τους κέντρο σχεδίασης chips στην Ελλάδα, του οποίου αυτός να ηγηθεί. Η εταιρεία του του είπε "ευχαρίστως, αρκεί να βρείς και να προσλάβεις 20 καλούς και έμπειρους σχεδιαστές chips". Εκείνος τους έψαξε (ζητώντας και τη δική μου συνδρομή), αλλά κατέστη αδύνατον να βρούμε πάνω από 4-5 τέτοιους διαθέσιμους, σε όλη την Ελλάδα! Έτσι χάθηκε τότε ακόμα μιά ευκαιρία γιά τη χώρα μας.... Το Μάϊο 2007 είχα την ευκαιρία να συζητήσω με πολλά ηγετικά στελέχη Ελληνικών εταιρειών μικροηλεκτρονικής - υλικού (hardware), μέσω της βιομηχανικής τους ένωσης (http://www.hellenic-sia.org/). Όλοι τους είπαν ότι το κυριότερό τους πρόβλημα είναι να βρούν καλούς και έμπειρους νέους μηχανικούς - επιστήμονες γιά να στελεχώσουν τα κενά και τις ανάγκες που έχουν. Το 2007-2009 ήμουν σε στενή επαφή με δύο προσπάθειες στελέχωσης, εδώ στο Ηράκλειο, δύο ομάδων που ανέπτυσαν καινοτόμα προϊόντα πληροφορικής σε διεθνές επίπεδο (η μία από αυτές, που συμμετέσχε στον Ελληνικό διαγωνισμό γιά χρηματοδότηση καινοτόμων εταιρειών υψηλής τεχνολογίας μικροηλεκτρονικής, πρώτευσε πανελλαδικά στο διαγωνισμό αυτό). Και οι δύο προσπάθειες, σχεδόν δεν έβρισκαν να προσλάβουν από την υπόλοιπη Ελλάδα στελέχη με τις γνώσεις που απαιτούσαν, και αναγκαστικά περιορίστηκαν στους απόφοιτους του δικού μας Τμήματος που είναι αρκούντως καλοί και που ειδικεύτηκαν στην κατάλληλη περιοχή.

Είστε η Ελπίδα γιά τη Νέα Ελλάδα

Φέτος έχετε την ιδιομορφία να ξεκινάτε τις σπουδές σας εν μέσω της μεγαλύτερης κρίσης που έχει περάσει η χώρα μας το τελευταίο ένα τρίτο αιώνα - τα 35 χρόνια από τη μεταπολίτευση! Θα τολμήσω να πώ ότι ακριβώς εσείς συγκεκριμένα αποτελείτε τη μεγαλύτερη ελπίδα της χώρας μας γιά το ξεπέρασμα αυτής της κρίσης και γιά το χτίσιμο της Νέας Ελλάδας που αξίζουμε! Και το λέω αυτό διότι γιά να πάει μπροστά η χώρα μας χρειάζεται (α) σύγχρονη τεχνολογία --και η Πληροφορική είναι στην καρδιά της σύγχρονης τεχνολογίας όπως είπα παραπάνω, (β) ποιότητα σε διεθνές επίπεδο --και σπουδάζετε στο καλύτερο Τμήμα Υπολογιστών της Ελλάδας όπως θα πώ παρακάτω, και (γ) νέα μυαλά και νέους ανθρώπους --και είστε ακριβώς στην ηλικία που πρέπει γιά αυτό (μερικές από τις γνωστότερες και επιτυχέστερες εταιρείες high-tech ιδρύθηκαν από εντυπωσιακά νέους --όπως η Microsoft από τον 20-χρονο τότε Bill Gates, η Facebook από τον 19-χρονο Mark Zuckerberg, και η Google από τους 25-χρονους Larry Page and Sergey Brin --ή η Virtual Trip που ιδρύθηκε από τον δικό μας Δημήτρη Τσίγκο, πριν καλά-καλά αυτός αποφοιτήσει από το Τμήμα μας). Ανάμεσά σας είναι μερικοί από τους λαμπρότερους ηγέτες της ελληνικής ψηλής τεχνολογίας των ερχόμενων δεκαετιών --γίνετε και εσείς μία ή ένας από αυτούς!

Η χώρα μας συνήθισε, δυστυχώς, να ζεί με δανεικά· παράγουμε λιγότερα από αυτά που καταναλώνουμε, σαν χώρα. Μας αρέσει να αγοράζουμε πράγματα που έχουν κατασκευάσει άλλοι --αυτοκίνητα, ηλεκτρονικά, καταναλωτικά αγαθά, κλπ. Όμως εμείς τι μπορούμε να πουλήσουμε στους άλλους, στους ξένους; Τι παράγουμε που να είναι ανταγωνιστικό σε διεθνές επίπεδο και επομένως να θέλουν να το αγοράσουν οι ξένοι από εμάς; Γιά να πάψουμε να ζούμε με δανεικά πρέπει η Ελλάδα να παράγει τόσα καλά πράγματα που να τα θέλουν οι ξένοι όσα καλά ξένα πράγματα μας αρέσει να αγοράζουμε εμείς! Μπορούμε αυτό να το πετύχουμε με περισσότερους δημόσιους υπάλληλους; Σίγουρα όχι, διότι ελάχιστοι ξένοι ενδιαφέρονται γιά τις υπηρεσίες του ελληνικού δημοσίου (εκτός ίσως οι τουρίστες, γιά μερικές υπηρεσίες, όταν είναι ποιοτικές...). Μπορούμε να το πετύχουμε μόνο με την αγροτική ή βιοτεχνική μας παραγωγή; Όχι μακροπρόθεσμα, διότι τέτοιες παραγωγές αυτοματοποιούνται διεθνώς, και σε λίγο θα γίνονται όλες με μηχανές, άρα θα είναι χαμηλού κόστους στις ξένες χώρες, και ουδείς θα ενδιαφέρεται γιά τα δικά μας, με το ψηλό εργατικό κόστος. Μπορούμε να αρκεστούμε μόνο στον τουρισμό; Πολύ αβέβαιο και ανεπαρκές εισόδημα θα ήταν αυτό, και στρεβλή η ανάπτυξη της χώρας μας αν μόνο αυτό κάναμε. Τι μας μένει; Μα φυσικά αυτό που έχει ανάγκη και κάνει όλος ο υπόλοιπος κόσμος, αυτό που δεν έχει αυτοματοποιηθεί ακόμα και που χρειάζεται το ανθρώπινο μυαλό: τη νέα γνώση - την υψηλή τεχνολογία.

Αυτό πρέπει να παράγει και η χώρα μας, και πρέπει να το παράγουμε σε αρκούντως ψηλή ποιότητα γιά να είναι ανταγωνιστικό σε διεθνές επίπεδο και να θέλουν να το αγοράζουν από εμάς οι ξένοι, αν θέλουμε κι εμείς να συνεχίσουμε να αγοράζουμε ωραία πράγματα που φτιάχνουν οι ξένοι.... Όχι άλλο λοιπόν απλώς πωλήσεις (αντιπροσωπίες) τεχνολογιών υπολογιστών και πληροφορικής που έχουν φτιάξει οι ξένοι, όχι άλλο απλώς κατασκευή τέτοιων τεχνολογιών τόσο χαμηλής ποιότητας που μόνο το ελληνικό δημόσιο να δέχεται να τις αγοράσει (επειδή κάποιος "λάδωσε" κάποιον) --αλλά τεχνολογίες υπολογιστών, πληροφορικής, και τηλεπικοινωνιών τόσο λαμπρές που να θέλουν και οι ξένοι να τις αγοράζουν, στις διεθνείς αγορές! Αυτή την ποιότητα έχει ανάγκη η χώρα μας· και αυτή την ποιότητα πρέπει να αναζητάτε γιά τις σπουδές σας! Ποιός είναι κατάλληλος να τα παράγει αυτά; Οι μεγάλες, παλαιές, αρτηριοσκληρωτικές ελληνικές εταιρείες χαμηλής τεχνολογίας (εκτός από τις λαμπρές εξαιρέσεις, φυσικά); Όχι --η διεθνής πείρα έχει δείξει ότι κατάλληλες να τα παράγουν αυτά είναι οι μικρές, νέες, καινοτόμες εταιρείες --οι "high-tech start-up's --η υγειής επιχειρηματικότητα των νέων --εσάς!

Υπάρχει άλλη καινοτομία που απομένει να γίνει στις τεχνολογιές της πληροφορίας και των επικοινωνιών, ή ό,τι ήταν να εφευρεθεί εφευρέθηκε και τώρα όλα έχουν γίνει και τίποτα νέο δεν απομένει να γίνει; Κατηγορηματικά όχι: είμαστε ακόμη στην παιδική ηλικία των τεχνολογιών αυτών! Θα δείτε στη διάρκεια των σπουδών σας πόσο τραγικά ατελή είναι τα συστήματα που όλος ο κόσμος σήμερα ακόμα φτιάχνει και χρησιμοποιεί. Αρκεί να σας πω σαν παράδειγμα, από τον τομέα του μαθήματός μας, ότι μόλις τώρα αρχίζουμε να προγραμματίζουμε παράλληλα τους νέους πολυπύρηνους επεξεργαστές, και ο παράλληλος προγραμματισμός είναι κάτι το εντελώς καινούργιο σε σχέση με τον παραδοσιακό σειριακό προγραμματισμό.... Ή αρκεί να προσέξετε πόσο τραγικά απροστάτευτα και ανασφαλή είναι τα σημερινά πληροφοριακά συστήματα και τα δίκτυα (βλ. ιοί, κακόβουλες διεισδήσεις, spam, κλοπή προσωπικών ή εμπιστευτικών πληροφοριών, κλπ).

Το Τμ. Επ. Υπολογιστών, Παν. Κρήτης, και το Ινστ. Πληροφορικής, ΙΤΕ

Οι σπουδές στο Τμήμα μας και στο Πανεπιστήμιο Κρήτης προσφέρουν ένα πλήθος δυνατοτήτων, ευκαιριών, και πλεονεκτημάτων. Ένα πλεονέκτημα του Τμήματος είναι το υψηλό επίπεδο του Διδακτικού-Ερευνητικού Προσωπικού. Το Τμήμα έδωσε από την πρώτη στιγμή και δίνει πάντα πρωταρχική σημασία στην επιλογή των καθηγητών, εκτιμώντας συνολικά το διδακτικό, ερευνητικό, και άλλο έργο τους, και το κύρος τους σε διεθνές επίπεδο. Το αποτέλεσμα είναι ένα ομοιογενές και δυναμικό Τμήμα, με πλήθος ερευνητικών και αναπτυξιακών συνεργασιών και με υψηλό κύρος, σε Ελληνικό, Ευρωπαϊκό, και διεθνές επίπεδο: κατά γενική ομολογία όσων ξέρουν και παρακολουθούν τα πράγματα, πρόκειται γιά ένα από τα καλύτερα Τμήματα Υπολογιστών/Πληροφορικής της Ελλάδας (κατά την ταπεινή άποψή μου είναι το καλύτερο, γι' αυτό εξ' άλλου και βρίσκομαι εδώ!). Και βεβαίως, το κύρος του Τμήματος αντανακλά ευθέως και στην αξία του Πτυχίου σας.

Στη διατήρηση του υψηλού επιπέδου του Τμήματος έχει συμβάλει αποφασιστικά η εδώ ύπαρξη, ευθύς με την έναρξη λειτουργίας (1984), οργανωμένου Προγραμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών, με πλήρες πρόγραμμα μεταπτυχιακών μαθημάτων --το πρώτο στην Ελλάδα τέτοιο πρόγραμμα Υπολογιστών-- και με παροχή υποτροφιών. Εκτός από το προφανές όφελος γιά τους ίδιους τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, το πρόγραμμα αυτό συντελεί στη διατήρηση του ερευνητικού και τεχνολογικού δυναμισμού του Τμήματος, με προφανή αντίκτυπο και στο επίπεδο των βασικών (προπτυχιακών) σπουδών και στο κύρος των αποφοίτων του.

Το 2008, παρουσιάστηκε στο Πανελλήνιο Συνέδριο Πληροφορικής μιά πολύ ενδιαφέρουσα αξιολόγηση των ερευνητικών δημοσιεύσεων που παράγουν τα μέλη ΔΕΠ των Ελληνικών Τμημάτων Πληροφορικής/Υπολογιστών, και του αντίκτυπου (impact) που αυτές έχουν στη διεθνή ερευνητική κοινότητα: D. Katsaros, V. Matsoukas, Y. Manolopoulos: "Evaluating Greek Departments of Computer Science & Engineering using Bibliometric Indices", Proceedings of the Panhellenic Conference on Informatics (PCI), Samos Island, Greece, 28-30 August 2008, pp. 93-102, http://delab.csd.auth.gr/~dimitris/papers/PCI08kmm.pdf" [slides in PPT]. Η αξιολόγηση αυτή κατατάσει το Τμήμα μας πρώτο μεταξύ όλων των Ελληνικών Τμημάτων Υπολογιστών ή Πληροφορικής, Πολυτεχνικών ή Πανεπιστημιακών, ψηλότερα και από το δημοφιλέστατο ΕΜΠ, σύμφωνα με 5 από τα 6 κριτήρια που χρησιμοποιήθηκαν (Table 2: h-index, g-index, hc-index, hi-index, και hi-norm), και δεύτερο ως προς το 6ο κριτήριο (AW-index). Οι μελετητές σχολιάζουν (σελ. 98, §4, πρώτη παράγραφος) ότι παρ' ότι το Τμήμα μας κατατάσεται 8ο από άποψη πλήθους δημοσιεύσεων (papers - productivity) επειδή έχει πολύ λιγότερα μέλη ΔΕΠ (καθηγητές) από άλλα Τμήματα (11ο στη σχετική κατάταξη - # of profs), εν τούτοις έρχεται 2ο σε κατάταξη από άποψη πλήθους αναφορών στις δημοσιεύσεις του από τους διεθνείς ερευνητές (Cites), πράγμα που δείχνει την ποιότητα (αντίκτυπο - impact) αυτών των δημοσιεύσεων σε διεθνές επίπεδο. Στο ίδιο σημείο (σελ. 98) οι συγγραφείς σχολιάζουν: "Ενδιαφέρον προκαλεί επίσης το γεγονός ότι αυτό το Τμήμα δεν είναι πολύ δημοφιλές μεταξύ των υποψηφίων φοιτητών (14ο σε κατάταξη - Points), πράγμα που θα μπορούσε να αποδοθεί στην απόστασή του από την ηπειρωτική Ελλάδα".

Συνεργασία με το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ - FORTH)

Ένα άλλο πλεονέκτημα του Τμήματος είναι η στενή συνεργασία του, ευθύς από τα πρώτα βήματα, με το Ινστιτούτο Πληροφορικής (ΙΠ - ICS) του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ - "Foundation for Research and Technology-Hellas" - FORTH), του πρωταγωνιστικού Εθνικού Ερευνητικού Κέντρου, που χαίρει μεγάλης αναγνώρισης στη διεθνή επιστημονική και τεχνολογική κοινότητα. Κατά τις δύο αξιολογήσεις των Ελληνικών ερευνητικών κέντρων και ινστιτούτων που διεξήγαγε το 2000 και το 2005 η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ), τότε του Υπουργείου Ανάπτυξης, χρησιμοποιώντας διεθνείς κριτές υψηλού κύρους, το ΙΤΕ πρώτευσε μεταξύ όλων των ερευνητικών κέντρων της χώρας, και το Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ επίσης πρώτευσε μεταξύ των ομοειδών του ινστιτούτων. Το ΙΤΕ-ΙΠ αντιπροσωπεύει την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ερευνητική Ένωση Πληροφορικής και Μαθηματικών (ERCIM -European Research Consortium for Informatics and Mathematics), δηλαδή τη συνεργασία κορυφαίων ερευνητικών ινστιτούτων του χώρου από 17 Ευρωπαϊκές χώρες.

Τα μέλη του Τμήματος (καθηγητές και φοιτητές -μεταπτυχιακοί και προπτυχιακοί) έχουν τη δυνατότητα να εργάζονται και στο Ινστιτούτο Πληροφορικής, σε μεγάλα και σημαντικά ερευνητικά και αναπτυξιακά έργα, αποκτώντας έτσι πολύτιμη εμπειρία, ερχόμενοι σε επαφή με τη διεθνή πρωτοπορία της τεχνολογίας, και συμβάλοντας στην τεχνολογική πρόοδο της χώρας.

Υποτροφίες από το Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ

Το ΙΤΕ-ΙΠ παρέχει υποτροφίες se πάνω από εκατό φοιτητές του Τμήματός μας, αξίας πάνω από οκτακόσιες χιλιάδες Ευρώ ετησίως. Περίπου 80 από αυτές τις υποτροφίες δίδονται σε μεταπτυχιακούς φοιτητές, οι οποίοι πραγματοποιούν τη μεταπτυχιακή εργασία τους στα πλαίσια αναπτυξιακών και ερευνητικών έργων του ΙΤΕ-ΙΠ. Άλλες 40 περίπου από τις υποτροφίες δίδονται σε προπτυχιακούς φοιτητές, κυρίως τετάρτου ή και τρίτου έτους, οι οποίοι έχουν περάσει αρκετά μαθήματα και με επαρκή επίδοση γιά να μπορούν να συμμετέχουν και αυτοί σε αναπτυξιακά και ερευνητικά έργα του ΙΠ, αποκτώντας έτσι πολύτιμη εμπειρία.

Επίσης, το ΙΤΕ-ΙΠ χορηγεί Διακεκριμένες Προπτυχιακές Υποτροφίες «ΣΤΕΛΙΟΣ ΟΡΦΑΝΟΥΔΑΚΗΣ», ύψους 300 € μηνιαίως, στους 3 καλύτερους φοιτητές κάθε έτους, υπό την προϋπόθεση ότι αυτοί κρατούν σταθερό ρυθμό προόδου στις σπουδές τους και ότι επιτυγχάνουν μέση βαθμολογία τουλάχιστο 7.8 --βλ. http://www.ics.forth.gr/orphanoudakis_awards/ . Οι υποτροφίες αυτές χορηγούνται στη μνήμη του Στέλιου Ορφανουδάκη, Καθηγητή στο Τμήμα μας από την πρώτη χρονιά λειτουργίας του, το 1984, ο οποίος διετέλεσε Διευθυντής του Ινστιτούτου Πληροφορικής επί μία δεκαετία (1994 - 2004), και Πρόεδρος του ΙΤΕ από το 2004 μέχρι το θάνατό του, τον Μάρτιο του 2005.

Άλλες Συνεργασίες και Γεωγραφική Θέση

Επίσης, έχουμε συνεργασίες με πολλές δεκάδες εταιρείες, πανεπιστήμια, και ερευνητικά κέντρα ανά την Ελλάδα, Ευρώπη, και διεθνώς. Μερικές από τις εταιρείες έχουν εγκαταστάσεις κοντά μας --και στο Επιστημονικό-Τεχνολογικό Πάρκο Κρήτης, δίπλα μας-- και οι φοιτητές μας έρχονται σε άμεση επαφή μαζί τους, με δυνατότητα εργασίας και απόκτησης εμπειρίας. Μερικές έχουν ιδρυθεί από απόφοιτους του Τμήματός μας. Άλλες από αυτές είναι θυγατρικές του ΙΠ-ΙΤΕ, που σε συνεργασία με το Τμήμα μας εφάρμοσαν στην πράξη τα αποτελέσματα της έρευνας --ιδιαίτερα η FORTHnet Α.Ε., ένας από τους μεγαλύτερους σήμερα παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου στην Ελλάδα. Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η εδώ παρουσία και η συνεργασία μας με τον ENISA:

Ο ENISA (European Network and Information Security Agency - Ευρωπαϊκός Οργανισμός γιά την Ασφάλεια Πληροφοριακών Συστημάτων και Δικτύων- www.enisa.europa.eu/) είναι η υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εργάζεται γιά την εξασφάλιση ενός υψηλού και αποδοτικού επιπέδου προστασίας, ιδιωτικότητας, και ασφάλειας γιά τα πληροφοριακά συστήματα και δίκτυα (διαδίκτυο κλπ) στην Ερωπαϊκή Ένωση. Ο οργανισμός αυτός --ένας γιά ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση-- εδρευεί στην Πανεπιστημιούπολη του Ηρακλείου, στα Βασιλικά Βουτών, κοντά στο (μελλοντικό) νέο κτίριο του Τμήματος και στο ΙΤΕ. Φυσικά δεν είναι τυχαίο ότι ο Οργανισμός αυτός βρέθηκε εδώ, τη στιγμή που τον διεκδικούσαν (και τον διεκδικούν ακόμα) πλήθος χωρών και πόλεων από όλη την Ευρώπη: οφείλεται στην ποιότητα του έργου στις τεχνολογίες πληροφοριών και τηλεπικοινωνιών που επιτελείται εδώ στο Ηράκλειο, και είναι μάλλον περισσότερο γνωστή εκτός Ελλάδας απ' όσο εντός!... Το θέμα που απασχολεί τον ENISA --η ασφάλεια των πληροφοριακών συστημάτων και δικτύων-- αποτελεί σήμερα πλέον ένα κεντρικό πρόβλημα γιά την Επιστήμη και Τεχνολογία των Υπολογιστών, και σαν τέτοιο αξίζει να ανοίξουμε εδώ μιά παρένθεση και να μιλήσουμε λίγο γιά αυτό.

Από την άποψη της ασφάλειας, η σημερινή τεχνολογία των υπολογιστών και των προγραμμάτων που τρέχουν σε αυτούς βρίσκεται περίπου στην "παιδική" της ηλικία. Σκεφτείτε π.χ. ότι το παγκόσμιο σύστημα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email) --ένας από τους στηλοβάτες της σύγχρονης κοινωνίας της πληροφορίας-- έχει κατασκευαστεί με τόσο αφελή τρόπο ώστε να μην πιστοποιεί την ταυτότητα του αποστολέα κάθε μηνύματος. Θυμηθείτε επίσης τις οικονομικές απάτες μέσω διαδικτύου, ή τις υποκλοπές. Αν κάναμε μιάν αναλογία με άλλες, ωριμότερες τεχνολογίες, είναι περίπου σαν να φτιάχναμε τα αυτοκίνητα και τα σπίτια μας χωρίς κλειδαριές! Μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν, οι υπολογιστές ήσαν απλώς ένα βοηθητικό εργαλείο γιά ορισμένες ειδικευμένες επιστημονικές εργασίες, ή μιά προχωρημένη γραφομηχανή. Σήμερα πλέον η τεχνολογία την οποία θα σπουδάσετε "ενηλικιώνεται": οι υπολογιστές ενσωματώνονται στην πλειοψηφία των μηχανών, και η ζωή μας εξαρτάται κρίσιμα από πολλές από αυτές (κάθε σημερινό αυτοκίνητο περιέχει δεκάδες ενσωματωμένους υπολογιστές, και ολόκληρα αεροπλάνα πετάνε επί ώρες μόνο με υπολογιστές, χωρίς πιλότους). Αυτοί οι υπολογιστές, πλέον, δεν είναι αποδεκτό να είναι ανασφαλείς. Όμως, από την θεωρία στην πράξη υπάρχει τεράστια απόσταση: τα σημερινά προγράμματα υπολογιστών είναι τεράστια, πολύπλοκα, και γεμάτα λάθη που δεν τα ξέρουμε και που εμφανίζονται υπό σπάνιους συνδυασμούς συνθηκών --ίσως τότε που έχουμε περισσότερο ανάγκη την αξιοπιστία τους· πιθανόν να συμβαίνει κάτι ανάλογο και με το υλικό των υπολογιστών. Πώς θα μπορέσουμε να εξελίξουμε την επιστήμη μας ώστε να αντιμετωπίσει το τεράστιο αυτό πρόβλημα; Η ασφάλεια των υπολογιστών και των προγραμμάτων τους είναι μιά από τις σημαντικότερες προκλήσεις γιά την σημερινή πληροφορική --αυτήν που εσείς θα αναπτύξετε, μετά από σπουδές δίπλα σε ένα από τα κομβικά σημεία της Ευρώπης στο θέμα αυτό.

Πολλή συζήτηση έχει γίνει στο παρελθόν γιά την γεωγραφική θέση του Τμήματός μας, την Κρήτη --ένα νησί, άρα με δυσκολότερη πρόσβαση σε σχέση με πολλά μέρη της χερσαίας Ελλάδας. Παρά τη δυσκολία αυτή, η Κρήτη έχει να προσφέρει πολλά και πολύτιμα: μία θερμή, φιλόξενη, και ζωντανή κοινωνία, μιά σημαντικότατη ιστορική κληρονομιά, όμορφη φύση, υπέροχο κλίμα, και τη δυνατότητα να ξεφύγει κανείς από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της Αθήνας --όπου συνωστίζεται η μισή Ελλάδα-- ενώ ταυτόχρονα εργάζεται σ' ένα περιβάλον που από "περιφέρεια" (γεωγραφικά) της Ελλάδας μετατρέπεται ταχέως σε ένα από τα κέντρα --από επαγγελματική άποψη-- της Ευρώπης. Πέρα από την δραστήρια τοπική κοινωνία, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΙΤΕ, που προετοίμασαν το έδαφος, τον χαρακτήρα ενός από τα κέντρα της Ευρώπης σε θέματα Υπολογιστών έχει πλέον αποκτήσει η Κρήτη με την εδώ εγκατάσταση, από τον Σεπτέμβριο 2005, του ENISA. Photograph of laboratory experimentation setup

Το Κτιριακό

Πολύ λυπάμαι που γιά μιάν ακόμα χρονιά υποχρεούμαι να καλωσορίσω τους νεοεισαγόμενους φοιτητές μας σε αυτό το φρικτά πεπαλαιωμένο και ελλειπές κτίριο. Οι εγκαταστάσεις αυτές του Πανεπιστημίου, στην περιοχή της Κνωσού, κατασκευάστηκαν πριν 30 χρόνια, με το σύστημα "προκατ", σαν "προσωρινές" και μόνο, με σκοπό γρήγορα το Πανεπιστήμιο να μετακομίσει στις οριστικές του εγκαταστάσεις στην περιοχή Βασιλικά Βουτών. Δυστυχώς, επαληθεύτηκε γι' άλλη μιά φορά το "ουδεν μονιμότερον του προσωρινού": η ελληνική Πολιτεία φρόντισε πρώτα να αυξήσει το πλήθος των φοιτητών, και μετά, και με απαράδεκτη καθυστέρηση, να χρηματοδοτήσει τις απαιτούμενες υποδομές....

Ευτυχώς γιά σας που μπαίνετε φέτος, το νέο κτίριο του Τμήματος (φωτογραφία), στο "campus" των Βουτών, κοντεύει να τελειώσει: οι ενδείξεις λένε ότι κάπου στο 2011 μπορεί και να μετακομίσουμε.... Μέχρι τότε - "Συγγνώμη" εκ μέρους της Πολιτείας, και υπομονή....

Επίπεδο Σπουδών, Ικανότητες και Προσπάθεια, Αξία Πτυχίου

Τα τελευταία χρόνια, με την ίδρυση Τμημάτων Πληροφορικής σε όλα τα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας (ή τη μετονομασία άλλων Τμημάτων σε "Υπολογιστών"), οι νέοι που θέλουν να σπουδάσουν αυτό τον τομέα έχουν πολλές επιλογές, και απ' ότι φαίνεται αποφασίζουν με γνώμονα όχι την ποιότητα σπουδών --τουλάχιστο σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία· κατά μία άποψη, αποφασίζουν με κυρίως γεωγραφικά κριτήρια. Έτσι, οι βαθμολογική βάση εισαγωγής στο Τμήμα έχει μειωθεί σημαντικά. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει άραγε ότι "μέτριοι" φοιτητές μπαίνουν σ' ένα καλό (ή δυσκολο;;;) Τμήμα, και τι συνέπειες θα είχε αυτό; Πιστεύω ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι, και ότι το θέμα χρειάζεται πολλή συζήτηση.

Πόση σχέση έχει ο βαθμός Πανελληνίων Εξετάσεων με τις ικανότητες που απαιτούν οι Πανεπιστημιακές Σπουδές και η Επαγγελματική Σταδιοδρομία; Στα 24 χρόνια που είμαι στο Τμήμα μας, έχοντας γνωρίσει πολλούς φοιτητές, και έχοντας κοιτάξει στατιστικές, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι τα δύο αυτά έχουν ελάχιστη σχέση μεταξύ τους, και ότι άλλοι παράγοντες επηρεάζουν πολύ περισσότερο την ποιότητα των σπουδών και την επαγγελματική σταδιοδρομία. Δυστυχώς, η Ελληνική Μέση Εκπαίδευση και οι πανελλήνιες εξετάσεις έχουν καταντήσει σ' έναν αγώνα αποστήθισης, που δεν αναπτύσει την κριτική και δημιουργική σκέψη που είναι αυτά που χρειάζονται οι Πανεπιστημιακές σπουδές και ο επαγγελματίας.

Θα φέρω ένα ακραίο παράδειγμα, που είναι και χρήσιμο και διδακτικό. Στα 25 χρόνια μου εδώ, είχα την τύχη και την τιμή να συνεργαστώ στενά με πολλούς εξαιρετικούς φοιτητές μας· θα αναφέρω επώνυμα τρείς μόνο από τους πολλούς γιά τους οποίους το Τμήμα μας κι εγώ είμαστε υπερήφανοι. Ο Στέφανος Σιδηρόπουλος (http://www.aeluros.com/team.html), μετά τις βασικές σπουδές και ΜΔΕ (1991) από το Τμήμα μας, πήρε το Διδακτορικό Δίπλωμα από το Πανεπ. Stanford, μετά εργάστηκε γιά 4 χρόνια στη σχεδίαση chips υψηλών επιδόσεων, και μετά ίδρυσε την δική του εταιρεία, Aeluros Inc., στην Καλιφόρνια (Silicon Valley) της οποίας ήταν Chief Executive & Technical Officer (CEO και CTO). Η Aeluros κατασκεύασε ένα interface chip γιά 10-Gigabit Ethernet που έχει την χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας από όλα τα ανταγωνιστικά chips, παγκοσμίως. Το 2007, η μεγάλη εταιρεία NetLogic έδωσε 77 εκατομμύρια δολλάρια γιά να αποκτήσει την Aeluros. Ο Στέφανος Σιδηρόπουλος είναι τώρα Αντι-Πρόεδρος της Netlogic, και επισκέπτης διδάσκων στο Πανεπ. Stanford. Ο Ανδρέας Μόσχοβος (http://www.eecg.toronto.edu/~moshovos/) μετά τις βασικές σπουδές και ΜΔΕ (1992) από το Τμήμα μας, πήρε το Διδακτορικό Δίπλωμα από το Πανεπ. Wisconsin στο Madison, και τώρα είναι Αναπλ. Καθηγητής στο Πανεπ. του Τορόντο (Καναδάς). Φέτος (2010) η ACM (διεθνής επαγγελματική ένωση επιστημόνων υπολογιστών) του απένημε το βραβείο Maurice Wilkes "γιά θεμελιώδεις συνεισφορές στην περιοχή της πρόβλεψης αλληλεξαρτήσεων μνήμης"· το βραβείο Maurice Wilkes τιμά, σε διεθνές επίπεδο, επιστήμονες που πραγματοποίησαν εξέχουσες συνεισφορές στην Αρχιτεκτονική Υπολογιστών μέσα στα πρώτα 20 χρόνια της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας. Ο Χριστόφορος Κοζυράκης (http://csl.stanford.edu/~christos/), μετά το Πτυχίο (1996) από το Τμήμα μας, πήρε το Διδακτορικό Δίπλωμα από το U.C.Berkeley σε Αρχιτεκτονική Υπολογιστών, και τώρα είναι Αναπλ. Καθηγητής στο Πανεπ. Stanford --πρόκειται γιά 2 από τα θεωρούμενα 3 καλύτερα Πανεπιστήμια στον κόσμο σε Υπολογιστές· πιστεύω ότι είναι κι αυτός ένας από τους αξιολογότερους σήμερα Έλληνες αρχιτέκτονες υπολογιστών στον κόσμο. Το ενδιαφέρον είναι ότι, κοιτόντας το βαθμό εισαγωγής καθενός φοιτητή στο Τμήμα μας, δεν θα μπορούσε κανείς να προβλέψει ποιοί θα ήσαν αυτοί που θα είχαν αυτές τις λαμπρές σταδιοδρομίες (όπως και πλήθος άλλων ανάλογων, μεταξύ των αποφοίτων μας). Τα συμπεράσματα μπορείτε να τα βγάλετε μόνοι: ανεξαρτήτως του με τι βαθμό μπήκατε, ο κόσμος μπορεί να γίνει "δικός σας" --αν τον διεκδικήσετε με το σωστό τρόπο!...

Εάν λοιπόν όλοι οι εισερχόμενοι στο Τμήμα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν άριστες σπουδές, τις κάνουν όντως όλοι; Δυστυχώς όχι: οι άριστες σπουδές απαιτούν και πολλή και μεθοδική εργασία, και δεν είναι όλοι διατεθημένοι να υποβληθούν σε αυτή την προσπάθεια. Υπάρχουν και οι φοιτητές εκείνοι που επιδιώκουν απλώς "να πάρουν ένα χαρτί", αδιαφορώντας αν αυτό θα αντικατοπτρίζει κάτι ή όχι, είτε διότι προσβλέπουν απλώς σε μιάν εργασία σε πωλήσεις ή σε απλές εφαρμογές/προσαρμογές τεχνολογιών αγορασμένων από το εξωτερικό, ή --χειρότερα-- ακολουθώντας την παραδοσιακή ελληνική νοοτροπία του "ωχαδερφισμού", της "κουτοπονηριάς", και της κακώς εννοούμενης "δημοσιοϋπαλληλικής" νοοτροπίας (τις κατάρες δηλαδή του σύγχρονου Ελληνικού κράτους που μας έφεραν στη σημερινή οικονομική κρίση). Οι φοιτητές αυτοί πιέζουν το Τμήμα να πάρουν εύκολα "το χαρτί", όπως εύκολα θα το έπαιρναν σ' ένα άλλο, μέτριο ΑΕΙ. Η απάντηση αυτού του διδάσκοντα σε αυτούς τους φοιτητές είναι η μη γραμμική δυσκολία των θεμάτων εξέτασης: είναι εύκολο να πάρετε "ένα πέντε" --αλλά αυτό μπορεί και να σημαίνει τρομερά χαμηλό επίπεδο γνώσεων-- και είναι δυσκολότερο να πάρετε επτά (7) και πάνω --αλλά όταν το πάρετε σημαίνει ότι ξέρετε! Καθώς λοιπόν βρίσκεστε σε μιάν από τις σημαντικότερες καμπές της ζωής σας, εκμεταλλευτείτε το Τμήμα όπου μπήκατε, και πάρτε το μέλλον στα χέρια σας:

Το Πανεπιστήμιο, Προθάλαμος της Επαγγελματικής Σταδιοδρομίας

Αγαπητές φοιτήτριες και αγαπητοί φοιτητές, πολλά πράγματα αλλάζουν γιά σας αυτή τη στιγμή --που είναι μιά ωραία και υπεύθυνη στιγμή: είστε πλέον φοιτητές Πανεπιστημίου και όχι μαθητές Λυκείου, είστε ενήλικες πολίτες και όχι ανήλικοι έφηβοι, είστε υπεύθυνοι των πράξεων και της ζωής σας --όχι πιά υπό την κηδεμονία άλλων. Το Πανεπιστήμιο είναι ο προθάλαμος της επαγγελματικής ζωής· δεν πρόκειται μόνο γιά τις επόμενες σε σειρά γνώσεις που θα αποκτήσετε --πρόκειται κύρια γιά την αυτενέργεια, την πρωτοβουλία, την ευθύνη, τη συνέπεια, και τον επαγγελματισμό που έχετε να αναπτύξετε. Πέρα από αφηρημένες, θεωρητικές έννοιες, όλα αυτά σημαίνουν και μιά σειρά απλών, καθημερινών πραγμάτων:

Ονομασίες Τμημάτων, Μηχανικοί, Επιστήμονες, Επιλογές Κατευθύνσεων

Πολλά ονόματα χρησιμοποιούνται σήμερα στην Ελλάδα (και διεθνώς σ' ένα βαθμό) σχετικά με το επιστημονικό πεδίο που θα σπουδάσετε: Υπολογιστές, Πληροφορική, Ηλεκτρονικά και Υπολογιστές, Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές, Τηλεπικοινωνίες, Δίκτυα, και πλήθος συνδυασμών των παραπάνω. Επιπλέον, άλλα από τα συναφή Πανεπιστημιακά Τμήματα λέγονται "Μηχανικών", άλλα "Επιστήμης", άλλα "Επιστήμης και Τεχνολογίας", κ.ο.κ.

Ένα είναι σαφές: η πρώϊμη ειδίκευση σε μερικές μόνο από τις παραπάνω περιοχές δεν συμφέρει το φοιτητή, διότι του στενεύει τις επαγγελματικές προοπτικές, και του αφαιρεί τη δυνατότητα αλλαγής πεδίου εάν αργότερα το θελήσει, ή εάν αλλάξει η έμφαση των τεχνολογικών εξελίξεων προς κάποια απρόβλεπτη σήμερα κατεύθυνση. Μιά κάποια ειδίκευση στα τελευταία χρόνια των σπουδών βοηθάει στο να πιάσει κανείς την πρώτη του δουλειά, αλλά το στιβαρό και ευρύ υπόβαθρο είναι αναντικατάστατο στο να μπορεί στη συνέχεια να προσαρμόζεται όπως θελήσει ή χρειαστεί.

Όλες οι παραπάνω περιοχές --Πληροφορική, Υπολογιστές, Δίκτυα, Τηλεπικοινωνίες, και το Ηλεκτρονικό τους υπόβαθρο-- είναι αρκούντως συγγενικές ώστε να μπορεί και να πρέπει ο φοιτητής να αποκτήσει βασικές γνώσεις σε όλες τους, και αυτή τη δυνατότητα παρέχει το Τμήμα μας στους φοιτητές του, έστω και εάν το όνομα του Τμήματος, που πηγάζει από τον διεθνώς επικρατέστερο όρο Computer Science των δεκαετιών '70 και '80, δεν απαριθμεί ρητά όλες τις παραπάνω περιοχές, χάριν Λακωνικότητας.

Ακολουθώντας κυρίως το υπόδειγμα αμερικανικών και ευρωπαϊκών πανεπιστημιακών τμημάτων "Computer Science and Engineering", το πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος αντιμετωπίζει την Πληροφορική ως τεχνολογική επιστήμη, το ίδιο δηλαδή που κάνουν (ή πρέπει να κάνουν) και τα Τμήματα Μηχανικών: έχοντας αυστηρά επιστημονικά θεμέλια και μεθοδολογία, αποσκοπεί στην κατασκευή μηχανών --συστημάτων υλικού και λογισμικού που καλούνται να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένες ανθρώπινες ανάγκες. Έτσι, καλύπτει εξ ίσου τα αντικείμενα του υλικού, του λογισμικού, των εφαρμογών της πληροφορικής, και της θεωρίας. Παράλληλα, δίνεται ισόρροπη έμφαση στη διδασκαλία της αυστηρής επιστημονικής μεθόδου και στην καλλιέργεια των ικανοτήτων σύνθεσης και της νοοτροπίας μηχανικού μέσω ειδικών εργασιών και εργαστηρίων. Το πρόγραμμα σπουδών περιλαμβάνει υποχρεωτική Διπλωματική Εργασία, καθώς και προαιρετική Πρακτική Άσκηση μέσω εργασίας εκτός Πανεπιστημίου. Θα εδικαιούτο λοιπόν κάλιστα το Τμήμα μας (και ίσως θα πρέπει και να το κάνει) να μετονομαστεί σε Τμήμα Μηχανικών.

Τέλος, μιάς και βρισκόμαστε σε μάθημα υλικού (hardware), ταιρίαζει να δώσω εδώ και μερικές σχετικές διευκρινίσεις. Υπήρχε παλιά στην Ελλάδα (τη δεκαετία του '80) μιά εντύπωση ότι τα Τμήματα των "Μηχανικών" Υπολογιστών ασχολούνται ιδιαίτερα με το υλικό, ενώ τα Τμήματα "Επιστήμης" ή "Πληροφορικής" ασχολούνται ιδιαίτερα με το λογισμικό (software). Σίγουρα το δικό μας Τμήμα δεν πιστεύει ούτε ακολουθεί τέτοιες ιδέες (και δεν φαίνεται και τα υπόλοιπα Ελληνικά Τμήματα να τις ασπάζονται), δεδομένου ότι η Επιστήμη των Υπολογιστών είναι ενιαία και περιλαμβάνει και τις δύο αυτές περιοχές, όπως και πολλές άλλες. Μάλιστα, το Τμήμα μας είναι ιδιαίτερα ισχυρό στην περιοχή του υλικού --ένα από τα καλύτερα της Ελλάδας, και σε αυτή την περιοχή-- με μακρά εμπειρία και παράδοση, σημαντική έρευνα διεθνώς αναγνωρισμένη, και πλούσιο και σύγχρονο σχετικό πρόγραμμα σπουδών, και έχει εκπαιδεύσει επιτυχώς σε αυτή την περιοχή πλήθος βιομηχανικών και ακαδημαϊκών στελεχών, στην Ελλάδα και διεθνώς (δείτε μερικά παραδείγματα του 2002 εδώ, όπως και τα παραδείγματα στην παράγραφο γιά επίπεδο σπουδών, παραπάνω). Στην Αρχιτεκτονική Υπολογιστών, το κατ'εξοχήν ερευνητικό πεδίο του υλικού υπολογιστών, το ΙΤΕ-ΙΠ είναι ο μοναδικός Ελληνικός οργανισμός που συμμετέχει στο Διοικητικό Συμβούλιο του σχετικού Ερωπαϊκού Δικτύου Αριστείας, HiPEAC European Network of Excellence - http://www.hipeac.net. Επομένως, όσοι από σας ενδιαφερθείτε γιά το hardware στα επόμενα χρόνια, μη διστάσετε να πάρετε τα σχετικά μαθήματα στο Τμήμα μας. Οι επαγγελματικές προοπτικές, στην Ελλάδα όπως και αλλού, είναι λαμπρές και στο υλικό, όπως και στους υπόλοιπους τομείς των υπολογιστών.

Σ' αυτή τη σημαντική καμπή που βρίσκεστε σήμερα, λοιπόν, μπείτε μ' ενθουσιασμό στο συναρπαστικό κόσμο που ανοίγεται μπροστά σας, χαρείτε την κατανόηση και τη δημιουργικότητα που σας προσφέρει, εργαστείτε σοβαρά και μεθοδικά γιά να πάρετε τα εφόδια που σας δίνονται, και απελευθερώστε την επιχειρηματικότητά σας γιά να βοηθήστε να χτιστεί μιά νέα, καλύτερη Ελλάδα. Εμείς είμαστε εδώ γιά να σας βοηθήσουμε όσο περισσότερο μπορούμε.
Καλωσορίσατε!
Μανόλης Κατεβαίνης,
Καθηγητής Επιστήμης Υπολογιστών Πανεπιστημίου Κρήτης
http://www.ics.forth.gr/~kateveni/,
Σεπτέμβριος 2010

Up to the Home Page of CS-120
 		 © copyright University of Crete, Greece.
last updated: 20 Sep. 2010, by M. Katevenis.